کالبدشناسی و فیزیولوژی دستگاه تناسلی نریان
کالبدشناسی و فیزیولوژی دستگاه تناسلی نریان
جزئیات کامل :
عنوان کامل : کالبدشناسی و فیزیولوژی دستگاه تناسلی نریان
تعداد صفحات : 110
دسته : پزشکی
توضیحات :
فصل اول :
کالبدشناسی دستگاه تناسلی نریان
کالبدشناسی دستگاه تناسلی نریان را می‌توان از سه جنبه زیر مورد بررسی قرار داد:
اول: اسپرماتوژنز در بیضه‌ها،دوم: بلوغ،ذخیره و انتقال اسپرم‌ها در مجاری تناسلی و سوم: چگونگی تخلیه منی در دستگاه تناسلی ماده مادیان بوسیله آلت تناسلی.
دستگاه تناسلی دام نر از کیسه بیضه، بیضه‌ها، بند بیضه، اپیدیدیم، غدد ضمیمه جنسی و آلت تناسلی تشکیل شده که در ذیل ساختار آناتومیکی آنها مورد بررسی قرار گرفته است. ( شکل ۱)
(۱-۱) کیسه بیضه
جهت دانلود محصول اینجا کلیک نمایید
بیضه‌ها در خارج از بدن در ناحیه مغابنی[۲] درون کیسه بیضه قرار دارند برای اینکه تولید اسپرم با موفقیت انجام شود و تحت تأثیر استرس‌های حرارتی نباشد می‌بایست دمایی بیضه کمتر از دمای بدن باشد از اینرو سیستمی توسعه یافته به نام پدیده تنظیم درجه حرارت[۳] که این امر را محقق سازد. بخش درونی اسکتروم بوسیله ماهیچه‌های کرماستر[۴] دارتوس[۵] پوشانده شده‌است که در هوای سرد بطور خودکار تحت کنترل عصبی منقبض می‌شود و بیضه‌ها را به طرف بدن نزدیک می‌سازد، برعکس در هوای گرم منبسط شده و آنها را از بدن دور می‌سازد(۶).
چند رباط کوچک بین تشکیلات مختلف داخل کیسه بیضه وجود دارد. رباط اصلی بیضه، قطب شکمی بیضه را به دم اپیدیدیوم متصل می‌کند که با رباط عقبی( دمی) اپیدیدیوم به غشای مهبلی هم می‌چسبد. این رباط‌ها از گویرناکولوم[۶] مشتق شده‌اند. بالاخره در سطح داخلی کیسه اسکروتوم که لایه غشای مهبلی وجود دارد که یکی جداری که به سطح داخلی اسکروتوم چسبیده و دیگری اخشایی که به سطح خارجی بیضه چسبیده‌اند متصل می‌کند(۶).
(۱-۲) بیضه
بیضه‌های نریان در نزدیکی ناحیه معابنی در کیسه بیضه قرار گرفته‌اند. پرده دارتوس[۸] دیواره بین بیضه‌ای را تشکیل می‌دهد. خود بیضه‌ها از دو لایه صفاقی پوشیده شده‌اند که این لایه‌های صفاقی هنگام پائین‌آمدن بیضه از مجرای مغابنی وشکل‌گیری یک حفره جانبی در پرده صفاق جداری تشکیل می‌شود. همراه با شکل‌گیری این حفره جانبی انشعاباتی از عضله مایل داخلی[۹] شکمی نیز به آن وارد می‌گردد که بین پرده کرماستر و غشای مهبلی قرار می‌گیرد(۷).
کپسول یا پرده سفید بیضه،[۱۰] بطور عمده از بافت رشته‌ای تشکیل شده ولی الیاف عضلانی صافی هم دارد، که وظیفه آنها ناشناخته است. این پرده برروی کپسول غشای مهبلی[۱۱] اصلی قرار دارد. رگهای خونی اصلی بیضه قبل از نفوذ در کپسول و رساندن خون به پارانشیم بیضه در سطح پرده سفید پخش شده‌اند، در حالیکه اعصاب بیضه در جدار آن قرار می‌گیرند و در داخل بیضه بافت عصبی ناچیزی یافت می‌شود. بافت بیضه از دو قسمت تشکیل شده‌است: ۱ – لوله‌های منی‌ساز[۱۲] ۲- بافت بینابینی.[۱۳]
هر لوله منی‌ساز لوله بدون انشعاب بسیار پیچیده‌ای است که انتهای آن در لوله‌های[۱۴] جمع‌‌کننده باز می‌شود، و این مجرا نیز به نوبه خود به مجرای اپیدیدیوم مرتبط می‌شود. لوله‌های منی‌ساز با پرده قاعده‌ای[۱۵] محدود می‌گردند و تقریباً بطور کامل با سلولهای عضله‌ای شکل قابل انقباض احاطه شده‌اند. در داخل لوله‌های اسپرم‌ساز لایه پوششی منی‌ساز خود از دو دسته سلول اصلی به نامهای سلولهای سوماتیک[۱۶] سرتولی و سلولهای زاینده [۱۷]تشکیل شده‌است. شکل و میزان بافت بینابینی که از سلولهای لیدیگ[۱۸] تولیدکنندة هورمونهای استروئیدی و رگهای خونی و لنفی تشکیل شده، در حیوانات مختلف بسیار متفاوت است برای مثال بافت بینابینی زیادی در نریان و خوک دیده می‌شود ولی در نشخوارکنندگان میزان این بافت نسبتاً کم است(شکل ۲).
اندازه بیضه در نریان متغیر است اما میانگین طول آن ۱۴۰-۸۰ میلیمتر و میانگین قطر آن ۸۰-۵۰ میلیمتر و وزن آن ۲۲۵ گرم میباشد(۶).
(۱-۳) اپیدیدیم
اپیدیدیم لوله پیچ‌خورده‌ای است که توط ۱۳ تا ۱۵ مجرای آوران[۱۹] اسپرم تولیدشده در لوله‌های منی‌ساز را از طریق لوله‌های راست و rete testis گرفته و دریافت نموده و انقباض می‌دهند(۷)و (۸).
اپیدیدیم از بیرون به صورت عضو تقریباً استوانه‌ای شکل دیده می‌شود که از سه قسمت تشکیل می‌شود. سر اپیدیدیم،[۲۰] بدنه اپیدیدیم[۲۱] که در وسط قرار گرفته و دم اپیدیدیم[۲۲] که در امتداد مجرای[۲۳] وابران قرار دارد. شکل (۳)
دیواره عضلانی مجرای اپیدیدیم با حرکات دودی خود، اسپرماتوزوئیدها را به جلو می‌راند. اسپرماتوزوئیدها که هنگام ورود به بیضه نارس هستند و در ضمن عبور از اپیدیدیم به ویژه د ناحیه سرابی اپیدیدیم بالغ می‌گردند.دم اپیدیدیم هم مخزن اسپرماتوزوئید‌های کاملاً رسیده‌است و در حیوانی که از نظر جنسی فعال است این قسمت در اثر تجمع اسپرمهای ذخیره‌شده متورم و سفت و قابل ارتجاع می‌گردد. طول اپیدیدیم در نریان طویل‌تر از گاو نر حدود ۴۵ متر میباشد(۷).
(۱-۴)بند بیضه و رگها و اعصاب بیضه
هر بیضه بوسیله بند بیضه به بدن متصل است که سرخرگ اسپرماتیک[۲۵] درونی و سیاهرگ[۲۶] اسپرماتیک در بخش پیشین و از مجرای وابران در بخش پسین آن قرار دارد.
خونرسانی به بیضه با شریانهای بیضه است که از آئورت خلفی در نزدیکی شریان کلیوی منشعب می‌شوند این عروق بصورت شریانهای پیچ‌در پیچ[۲۷] از مجرای مغابنی می‌گذرند و با پرده صفاقی پوشیده شده و قسمت اصلی بند بیضه را تشکیل می‌دهند.(شکل ۴)
خون بیضه از طریق شبکه ارتباطی وریدی[۲۸] که آن نیز به صورت پیچ‌درپیچ میباشد از طریق بند بیضه خارج می‌گردد و از آنجا به ورید میانخالی پائینی می‌ریزند البته این شبکه پیچ‌درپیچ ابتدا انشعابات زیادی را دارا میباشد. ولی بتدریج که بند بیضه بالا می‌رود شاخه‌های جانبی کمتری از آن قابل تشخیص است تا اینکه فقط یکی دو ورید به مجرای مغابنی وارد می‌شوند و در نهایت بصورت یک رگ به ورید میانخالی خلفی یا ورید کلیوی می‌ریزد. شریان بیضه شبکة پیچک مانند را احاطه می‌کند و در ارتباط خیلی نزدیک با آن است بطوریکه شریان و ورید معمولاً یک پرده داخلی مشترک دارند(۶)
طول شریان بیضه به دلیل پیچیدگی‌های آن خیلی زیاد است که این باعث سه ویژگی می‌شود: ۱- وقتی شریان به بیضه می‌رسد نبض شریانی تقریباً بطور کامل از بین رفته است و به نظر می‌رسد رسیدن خون شریانی به صورت ضربانی به بیضه‌ها با اسپرم‌زایی طبیعی ناسازگار است. ۲- اسپرم‌زایی در درجه حرارت کمتری از ۶ درجه حرارت قسمت میانی بدن پستانداران بهتر انجام می‌شود و در کنار هم قرارگرفتن شریان و ورید باعث تبادل حرارت بین آنها می‌شود بطوریکه درجه حرارت بیضه چند درجه از مرکز بدن پائین‌تر است. ۳- احتمال دارد تبادل مولکولهای کوچک مثل تستوستورن بین دو جریان با جهت مخالف در ورید و شریان بیضه صورت بگیرد البته اهمیت این انتقال هنوز کاملاً مشخص نیست.
اعصاب بیضه از سیستم سمپاتیک سینه ای[۲۹]– کمری مشتق می‌شوند که رشته‌های حرکتی احشایی آن عضله صاف شریان کوچک بیضه و کپسول اپیدیدیم و بیضه را تعصیب می‌کند.
کیسه بیضه هر دو دسته عصب احشایی و سوماتیک را دارد که از اعصابی پی مشتق می‌شوند که از مجرای مغابنی می‌گذرند و به صورت شاخه‌های عصب شرمی[۳۰] خارج می‌شوند. از دیگر خصوصیات اعصاب کیسه‌ای بیضه وجود عصب حرکتی عضله کرماستر و داتروس است که نقش مهمی در تبادل حرارتی بیضه دارد.(۶)
(۱-۵) آلت تناسلی( قضیب)
آلت تناسلی شامل دو مجرای بافت قابل نعوظ و یک مجرای پیشابراه آلت تناسلی نام اورتر است پیشابراه با جسم اسفنجی آلت تناسلی احاطه شده که از پیاز آلت تناسلی شروع شده به سر آلت تناسلی ختم می‌گردد، قسمت پیشین آلت تناسلی از اجسام غاری آلت تناسلی زوج تشکیل شده که از ریشه آلت تناسلی شروع شده و در پشت سر آلت می‌یابد.
خونرسانی هر سه مجرا از شاخه‌های شریان شرمی است ولی تخلیه وریدی ccp [31] با csP[۳۲] خیلی فرق می‌کند. Ccp از طریق ریشه آلت تناسلی در ورید[۳۳] شرمی تخلیه می‌شود ولی csP در ورید پشتی آلت از قسمت انتهایی آن تخلیه می‌شود. بنابراین خونرسانی و تخلیة خون CCP هر دو از راه ریشه آلت است ولی خونرسانی به csP از پیاز و تخلیه آن از قسمت انتهایی آن است. ریشه‌های آلت را عضلات ورکی[۳۴] غاری احاطه کرده که انقباض آنها وریدی را که CCP تخلیه می‌کند مسدود می‌کند. بطوریکه فضاهای غاری بافت قابل نعوظ در انتهای بسته CCP پر از خون می‌شود و باعث سفت و طویل‌شدن آلت[۳۵] می‌شود. (۶) .(شکل ۵).
در اسب مسیر رشته‌های عضلانی صافی که در امتداد آلت قرار دارند به استطاله‌های CCP مربوط است. این رشته‌ها معمولاً در حال انقباض تونیک هستند و آلت را در غلاف[۳۶] نگه می‌دارند. هنگام نعوظ و دفع ادرار به سختی این عضلات کم شده باعث پرولاپس آلت از غلاف می‌شود.
در اسب و سگ نعوظ باعث افزایش طول و قطر آلت می‌شود چون خمیدگی سیگموئید وجود ندارد و طویل‌شدن آلت کاملاً در اثر پرخونی عروق میباشد.
بازتاب انزال با اعصاب حسی سرآلت تحریک می‌شود که از راه عصب پشتی آلت که شاخه‌ای از عصب شرمی است تحریکات را به طناب نخاعی منتقل می‌کند. سپس نعوظ و انزال بیشتر به صورت بازتابهای نخاعی در بخش کمری و خاجی نخاع همآهنگ می‌شود، خوب کارکردن این عصب برای ایجاد بازتاب انزال ضروری است و اگر آسیب ببیند، انزال ولی نغوظ غیر ممکن خواهد شد.
هنگام انزال سر آلت اسب وارد مجرای گردن رحم می‌شود و انزال از این راه در داخل رحم صورت می‌گیرد.
به جلو راندن منی در پیشابراه با انقباضات عضلة پیازی اسفنجی صورت می‌گیرد که در پیاز آلت روی CSP قرار می‌گیرد، چون CSP از قسمت انتهایی تخلیه می‌شود با فشار زیادی که در CCP ایجاد می‌شود این کار ممکن نیست، بنابراین هر انقباض عضلة پیازی اسفنجی باعث موج زودگذر افزایش فشار در CSP می‌شود که از پیاز به سرآلت امتداد دارد و از آنجا با تخلیه وریدی پشتی خون ناپدید می‌شود. چون CCP سفت است افزایش فشار داخل CSP باعث ایجاد موج انسداد پیشابراه می‌شود. این موج پیشرو همراه با انقباض عضله‌ای که پیشابراه خارج لگنی را احاطه می‌کند باعث جابجایی قطرات منی در طول پیشابراه می‌شود (۶).
(۱-۶) غدد ضمیمه
غدد ضمیمه جنسی در امتداد قسمت لگنی میز راه قرار گرفته و دارای مجاری خارجی
داخل مجاری تناسلی می باشند که ترشحات آنها را بداخل میزراه تخلیه می‌کند. این غدد شامل غدد وزیکولی[۳۸] غده پروستات[۳۹] و غدد پیازی[۴۰] پیشابراهی میباشد. ترشحات این غدد قسمت اعظم حجم مایع منی[۴۱] را تشکیل می‌دهند. بعلاوه ترشحات این غدد حاوی محلولی از بافرها، مواد مغذی و دیگر مواد مورد نیاز برای تأمین بهترین میزان تحرک و باروری اسپرم می‌باشند(۶).
(۱-۶-۱) غدد وزیکولی
در قسمت بالائی گردن مثانه قرار دارد.در اسب کیسه‌ای شکل است. طول آنها ۱۵-۱۳ سانتیمتر میباشد. این غدد سهم عمده‌ای از مواد موجود در منی را می‌سازند که عبارتند از فروکتوز و سوربیتول که منابع اصلی انرژی برای اسپرم‌ها می‌باشند. فسفات و کربنات( بعنوان بافر)، هر دو در این ترشحات یافت شده و از نظر محافظت اسپرم در مقابل تغییرات PH مجرای ادراری تناسلی اهمیت دارند. تغییرات PH برای اسپرم بسیار مضر و خطرناک میباشد(۶).
(۱-۶-۲) غدد پروستات
غدد پروستات غده منفردی است که در اطراف میزراه درست در قسمت خلفی مجاری خروجی غده وزیکولی قرار گرفته‌است.در اسب واجد یک بدنه است که توسط یک قسمت باریک به نام اسیتموس به دو لب تقسیم می‌شود. ترشحات آن آبکی است.
ترشحات غده پروستات از نظر یونهای مینرال مانند سدیم، کلر، کلسیم، و منیزیم غنی میباشد.(۶)
(۱-۶-۳) غدد پیازی – پیشابراهی
غدد پیازی – پیشابراهی یک جفت هستند که در امتداد مجاری ادراری نزدیک نقطه‌ای که از لگن خارج می‌شود قرار دارند. این غده در اسب کوچک و گرد است که بین مقعد و پیشابراه قرار دارند و واجد ۳ تا چهار مجرا بداخل لوله ادراری تناسلی می‌باشند. ترشح آبکی آنها قبل از جفت‌گیری تمیز‌کننده پیشابراه میباشد.
مواد تشکیل‌دهنده پلاسمای منی وظایف مختلفی برعهده دارند که تأمین انرژی، ثابت نگهداشتن فشار اسمزی، ترشح‌کردن یونهای کلسیم آزاد و ثابت نگهداشتن PH از جمله وظایف آنها میباشد.(۶)
فصل دوم :
فیزیولوژی تناسلی نریان
فهرست
بخش اول : ۱
کالبدشناسی و فیزیولوژی دستگاه تناسلی نریان.. ۱
فصل اول : ۲
کالبدشناسی دستگاه تناسلی نریان.. ۲
(۱-۱) کیسه بیضه. ۴
(۱-۲) بیضه. ۵
(۱-۳) اپیدیدیم. ۷
(۱-۴)بند بیضه و رگها و اعصاب بیضه. ۹
(۱-۵) آلت تناسلی( قضیب). ۱۱
(۱-۶) غدد ضمیمه. ۱۵
(۱-۶-۱) غدد وزیکولی.. ۱۵
(۱-۶-۲) غدد پروستات.. ۱۶
(۱-۶-۳) غدد پیازی – پیشابراهی.. ۱۶
فصل دوم : ۱۷
فیزیولوژی تناسلی نریان.. ۱۷
(۱-۲-۱) فیزیولوژی بیضه. ۱۸
هورمون شناسی.. ۱۸
(۲-۲-۱)( اسپرماتوژنز). ۲۰
(۳-۲-۱) فیزیولوژی اپیدیدم. ۲۴
(۴-۲-۱) رفتار جفت‌گیری در نریان.. ۲۶
بخش دوم : ۲۷
بررسی ارزیابی توانایی تولیدمثل در نریان.. ۲۷
فصل سوم: ۲۸
بررسی و ارزیابی توانایی تولید مثل در نریان.. ۲۸
(۱-۳-۲) اهداف آزمایشات.. ۲۹
(۲-۳-۲) مراحل اصلی آزمایش… ۳۰
(۳-۳-۲) معاینه عمومی.. ۳۲
(۴-۳-۲) معاینه دستگاه تناسلی نریان.. ۳۴
طناب بیضه. ۳۶
( ۵-۳-۲) بررسی اندام تناسلی داخلی نریان.. ۳۷
(۶-۳-۲) مشاهده میل جنسی و توانایی جفت‌گیری نریان.. ۳۹
(۷-۳-۲) بررسی بیماریهای مقاربتی.. ۴۰
فصل چهارم : ۴۴
جمعآوری و بررسی منی.. ۴۴
(۱-۴-۲) انواع مهبل مصنوعی در دسترس… ۴۵
(۴-۱-۱)مهبل مصنوعی مدل میسوری.. ۴۶
مهبل مصنوعی مدل ژاپنی.. ۴۷
مهبل مصنوعی مدل کلورادو. ۴۸
مهبل مصنوعی مدل CSU ومهبل مصنوعی مدل لن.. ۴۸
مهبل مصنوعی مدل لهستانی : ۴۹
(۲-۴-۲) آماده‌سازی مهبل مصنوعی برای استفاده. ۵۰
پرش اسب نر. ۵۵
(۳-۴-۲) جمعآوری منی.. ۵۷
(۴-۴-۲) ارزیابی منی.. ۵۹
(۵-۴-۲) تأثیر سن برروی میزان تولید اسپرم. ۶۷
(۶-۴-۲) تأثیر چرخش بیضه‌ای بر روی تولید اسپرم. ۶۷
(۷-۴-۲) تأثیر باکتریهای پاتولوژیک بر روی اسپرم. ۶۸
فصل پنجم : ۶۹
«تستهای آزمایشگاهی سودمند». ۶۹
(۱-۵-۲) تجزیه و تحلیل کاریوتیپ.. ۷۱
(۲-۵-۲) بررسی شیمیایی پلاسمای منی.. ۷۴
(۳-۵-۲) بررسی اسپرم با میکروسکوپ الکترونی.. ۷۶
(۴-۵-۲) بررسی ساختاری کروماتین اسپرم. ۷۷
(۵-۵-۲) تست های آنتی بادی ضد اسپرم. ۷۸
فصل ششم: ۸۱
آزمایشات هورمونی و نمونه برداری از بیضه. ۸۱
(۱-۶-۲) اندازه گیری های هورمونی.. ۸۲
(۲-۶-۲) نحوه نمونه گیری خون برای بررسی های هورمونی.. ۸۵
(۳-۶-۲) آزمایش تحریک هورمونی.. ۸۷
(۴-۶-۲) نمونه برداری از بیضه ها ۸۹
فصل هفتم: ۹۵
پیش بینی باروری نریان.. ۹۵
(۱-۷-۲) ملاک های دسته بندی.. ۹۷
(۲-۷-۲) ویژگیهای اسبان نر طبیعی (از نظر تولید مثلی). ۹۸
(۱-۲-۷-۲) تعداد اسپرم و کیفیت منی.. ۹۹
(۳-۷-۲) توصیه برای اسب هایی که در گروه طبیعی قرار نمی گیرند. ۱۰۲
فهرست منابع. ۱۰۶
جهت دانلود محصول اینجا کلیک نمایید
